Khi “nghe sai” không phải vì tai kém
Có lần trong lớp IELTS Năng Khiếu ở Rạch Dừa, tôi hỏi học viên: “Em nghĩ mình sai câu Listening này vì lý do gì?” Một bạn đáp rất thật: “Em nghe rõ ràng từ đó mà vẫn khoanh sai.”
Câu trả lời đó tưởng ngây ngô, nhưng lại đúng bản chất: trong IELTS Listening, sai không hẳn vì bạn không nghe được, mà vì bạn nghe không đúng cách.
Tôi từng chấm và phân tích hàng trăm bài Listening, từ band 4 đến 8.0. Kết quả cho thấy, 70% lỗi không đến từ khả năng nghe kém, mà đến từ thói quen và chiến lược sai lầm.
Dưới đây là mười lỗi phổ biến nhất – và quan trọng hơn, là cách để bạn tránh chúng.
1. Không đọc câu hỏi trước khi nghe
Đây là lỗi “kinh điển” nhất. Audio bắt đầu, bạn vẫn đang lật đề, và thế là mất luôn phần đầu.
Trong IELTS Listening, ba mươi giây trước khi nghe chính là thời điểm vàng để đọc câu hỏi, gạch từ khóa và dự đoán loại thông tin cần nghe.
Học viên ở lớp nhỏ của tôi luôn phải luyện phản xạ “đọc trước – nghe sau”. Khi bạn biết mình chuẩn bị tìm gì, não sẽ tự động lọc nhiễu và tập trung vào tín hiệu quan trọng.
2. Cố hiểu toàn bộ đoạn nghe
Thí sinh band 5 thường cố dịch từng từ trong đầu. Cách này khiến não quá tải chỉ sau vài phút.
Thực tế, bạn chỉ cần nghe theo mục tiêu. Nếu câu hỏi hỏi về “địa điểm tổ chức hội thảo”, hãy tập trung vào phần có từ “conference”, “venue”, “location”… chứ không cần hiểu cả đoạn trước đó nói gì.
3. Không nhận diện được từ đồng nghĩa
Đề Listening rất thích “đánh lạc hướng” bằng cách paraphrase.
Nếu câu hỏi ghi “the course fee”, audio có thể nói “the cost of the class”.
Học viên band 6 thường chỉ nghe được đúng từ trong đề, còn người band 7–8 thì phản xạ được các cụm tương đương.
Để tránh lỗi này, mỗi khi luyện Cambridge, bạn nên so sánh transcript và câu hỏi, gạch ra những cặp paraphrase quen thuộc – đó là cách luyện hiệu quả nhất.
4. Không chú ý dạng từ khi điền vào chỗ trống
Một lỗi nhỏ nhưng khiến rất nhiều người mất điểm: đề yêu cầu “NO MORE THAN TWO WORDS”, nhưng bạn lại viết ba.
Hoặc audio nói “three hundred”, bạn lại ghi “300” trong khi đề yêu cầu “words only”.
Hãy luôn đọc kỹ hướng dẫn trước mỗi phần, vì chỉ cần sai một từ hay một ký tự, câu trả lời sẽ bị tính là sai hoàn toàn.
5. Viết sai chính tả
Nghe đúng nhưng viết sai cũng bằng không.
Tôi từng thấy học viên ghi “Febuary” thay vì “February”, hay “adress” thay vì “address”.
Trong lớp, tôi thường cho các bạn luyện chép chính tả đoạn ngắn mỗi buổi. Cách này vừa giúp tai tinh hơn, vừa củng cố phản xạ viết đúng.
Một mẹo nhỏ: hãy tự tạo “bảng lỗi chính tả cá nhân” – những từ bạn hay viết sai nhất, ghi ra và ôn lại hàng ngày.
6. Không theo kịp tốc độ nói
Khi bạn nghe không kịp, thường là vì mắt đi quá chậm trên đề hoặc não dừng lại ở chỗ chưa hiểu.
Giải pháp là tập luyện tốc độ đọc trước khi nghe.
Tôi thường yêu cầu học viên đọc lướt câu hỏi trong 20 giây thay vì 30. Khi làm quen với tốc độ nhanh, bạn sẽ dễ dàng bám theo dòng nói hơn trong bài thật.
7. Không nhận ra dấu hiệu chuyển ý
Trong audio, các cụm như “however”, “but”, “on the other hand”, “actually” thường báo hiệu thông tin sắp thay đổi.
Nếu bạn bỏ qua chúng, rất dễ bị lừa bởi phần thông tin cũ.
Ví dụ, speaker có thể nói:
“The bus leaves at 6:30… actually, it was changed to 6:45.”
Nếu bạn chỉ nghe đến 6:30 và dừng lại, chắc chắn bạn sẽ sai.
8. Không kiểm tra lại câu trả lời
Nhiều bạn làm xong phần 1 là buông bút. Nhưng bạn luôn có 30 giây cuối để kiểm tra.
Hãy tận dụng khoảng thời gian đó để rà lại lỗi số nhiều, đơn vị đo, hoặc thứ tự câu.
Đôi khi chỉ cần thêm chữ “s” hay chỉnh lại “km” thay cho “m” là đủ để cứu điểm.
9. Mất tập trung khi bỏ lỡ một câu
Thí sinh band thấp thường bị “mất nhịp” chỉ vì bỏ lỡ một đoạn. Audio tiếp tục, nhưng đầu óc vẫn bám vào phần cũ.
Cách duy nhất để khắc phục là tập buông bỏ nhanh. Khi bạn lỡ một câu, hãy đánh dấu nhẹ và tập trung ngay vào câu kế tiếp.
Người band 8 không nghe được mọi thứ – họ chỉ biết giữ mạch và không hoảng loạn.
10. Thiếu luyện tập có hệ thống
Nghe nhiều không đồng nghĩa với nghe tốt.
Nhiều bạn bật YouTube, xem TED, nghe podcast hàng ngày, nhưng không phân tích transcript, không so sánh từ đồng nghĩa, không ghi lại lỗi sai.
Đó là nghe cho vui, không phải nghe để tiến bộ.
Trong lớp IELTS Năng Khiếu, các bạn luyện mỗi bài Cambridge theo ba vòng: nghe lấy ý chính, nghe với transcript, rồi nghe để chép lại từng cụm. Luyện đúng quy trình, sau vài tuần, điểm tăng rất rõ.
Cách tránh sai lặp lại – luyện có chiến lược
Nếu bạn muốn tiến bộ thật, hãy giữ một cuốn “sổ Listening” riêng. Sau mỗi bài, ghi lại ba mục: lỗi bạn mắc, nguyên nhân và giải pháp.
Ví dụ:
- Sai vì viết sai chính tả → luyện lại 10 từ đó mỗi ngày
- Sai vì bỏ sót paraphrase → ghi lại cặp từ tương đương vào danh sách
Mỗi lần làm đề mới, bạn sẽ thấy mình ít sai lặp lại hơn – đó là dấu hiệu của việc nghe có chiến lược.
Một góc nhỏ ở Rạch Dừa và những bài học thật
Tôi vẫn nhớ buổi học mà một bạn trong lớp nói: “Thầy ơi, em chỉ nghe được nửa bài thôi, nhưng lần này em không hoảng.”
Đó là bước tiến rất đáng giá.
Listening không phải chuyện “tai tốt hay không”, mà là bản lĩnh xử lý khi không hoàn hảo.
Ở lớp IELTS Năng Khiếu, chúng tôi không chạy theo mẹo, mà tập trung xây nền. Lớp nhỏ chỉ vài bạn, nhưng ai cũng được phân tích bài cá nhân và luyện phản xạ theo cách phù hợp với bản thân. Chính điều đó giúp kết quả thật hơn – và bền hơn.
Nghe sai một lần không sao, miễn là bạn biết vì sao
Mỗi lỗi sai trong Listening đều có thể trở thành bước đệm, nếu bạn biết lý do và sửa đúng cách.
Khi nghe có chiến lược, bạn sẽ không còn cảm giác “bị audio dắt đi”, mà là người chủ động điều khiển cuộc thi.
Điểm số rồi sẽ đến, khi bạn bắt đầu nghe bằng não, ghi bằng tín hiệu, và luyện bằng ý thức.
