Khi học IELTS, hầu hết thí sinh dừng lại ở Band 6 vì tư duy diễn đạt còn ngắn và hạn chế về cấu trúc câu. Một trong những dấu hiệu rõ nhất là lạm dụng câu đơn, khiến bài viết và bài nói trở nên liệt kê, rời rạc và thiếu chiều sâu lập luận. Từ Band 7 trở lên, giám khảo cần nhìn thấy khả năng phát triển ý mạch lạc thông qua complex sentences, tức là câu phức được dùng có mục đích, tự nhiên, phục vụ lập luận chứ không phải cố tình phức tạp từ vựng để gây ấn tượng.
Câu phức không phải là “chiêu trò kỹ thuật”. Nó là công cụ giúp người học kết nối lập luận, thể hiện nguyên nhân – hậu quả, nhượng bộ, sự đối lập hay bổ sung thông tin quan trọng. Khi kiểm soát tốt dạng câu này, điểm Coherence & Cohesion và Grammar Range & Accuracy có thể tăng rõ rệt.
Vì sao cấu trúc câu phức quyết định sự khác biệt giữa Band 6 và Band 7+
Ở Band 6, thí sinh thường chia câu quá nhỏ, mỗi câu mang một nội dung đơn lẻ, dẫn đến bài viết có cảm giác kể lại ý tưởng mà không xây dựng lập luận. Sự lặp lại chủ ngữ, động từ và kết cấu câu khiến bài viết thiếu độ “trơn mượt”. Trong Speaking, thí sinh trả lời theo kiểu từng câu rời, khiến thời gian trả lời bị ngắn và nội dung không tạo chiều sâu.
Ở Band 7, người thi thể hiện tư duy logic, biết gắn kết dữ kiện và lập luận thông qua câu phức. Mỗi đoạn văn thường có một câu chủ đạo phát triển ý, sau đó là câu phức mở rộng, làm rõ và phản biện. Ở Speaking Part 3, người nói dùng complex sentences để phân tích quan điểm thay vì chỉ nêu ý kiến rồi dừng lại. Nhờ đó giám khảo đánh giá được khả năng diễn đạt trôi chảy, chính xác và có chiều sâu học thuật.
Ứng dụng cấu trúc câu phức trong IELTS Writing Task 2
Trong bài Writing Task 2, thí sinh cần phân tích và bảo vệ luận điểm một cách thuyết phục. Đây chính là nơi complex sentences phát huy mạnh nhất.
Mệnh đề quan hệ: thêm thông tin mà không tách câu
Một lỗi phổ biến là dùng nhiều câu đơn liên tiếp để mô tả cùng một danh từ. Thay vào đó, mệnh đề quan hệ giúp gom các dữ kiện lại thành một ý lớn, tạo mạch văn chặt chẽ hơn.
Ví dụ kém tự nhiên:
Tourism brings jobs. It also increases local income. It helps preserve cultural heritage.
Ví dụ cải thiện:
Tourism, which not only creates employment and boosts local income, also plays a vital role in preserving cultural heritage.
Nhờ mệnh đề quan hệ, ý được mở rộng nhưng câu không bị dài dòng vô nghĩa. Giám khảo nhìn thấy khả năng tổ chức thông tin của thí sinh.
Mệnh đề nguyên nhân – kết quả: tăng tính thuyết phục
Một bài Task 2 chỉ nêu quan điểm thì chưa đủ. Thí sinh phải cho lý do và giải thích rõ nguyên nhân – hậu quả của một hiện tượng xã hội. Mệnh đề because, since, as, so that, given that là công cụ lý tưởng để tăng sức nặng lập luận.
Ví dụ:
Remote working has become increasingly popular because it offers people a healthier work–life balance and reduces daily commuting stress.
Chỉ một câu đã thể hiện quan điểm, lý do và tác động trực tiếp của hiện tượng, giúp nội dung có chiều sâu phân tích.
Mệnh đề chỉ nhượng bộ: thể hiện tư duy đa chiều
Một bài Band 7+ không chỉ trình bày một chiều mà còn thừa nhận mặt trái và phản biện. Đây chính là vai trò của although, even though, while.
Ví dụ:
Although social media has drawbacks, it remains one of the most effective tools for raising public awareness about global issues.
Câu này giúp thí sinh thể hiện cách nhìn cân bằng, điều mà giám khảo mong chờ ở bài viết học thuật.
Ứng dụng cấu trúc câu phức trong Speaking Part 3
Speaking Part 3 tập trung vào tư duy phản biện. Nếu chỉ trả lời bằng câu đơn, thí sinh sẽ thiếu chiều sâu và câu trả lời kết thúc quá nhanh. Complex sentences giúp lời nói tự nhiên và đầy đặn hơn.
Chuyển hóa cách trả lời bằng cấu trúc câu phức
Nhiều bạn trả lời theo kiểu:
I think technology is helpful. It saves time. It makes communication easier.
Chuyển sang câu phức:
I believe technology is extremely helpful because it saves time and makes communication much more efficient, especially for those who live far away from their families.
Thay vì ba câu rời rạc, thí sinh sử dụng một câu phức để thể hiện đầy đủ quan điểm – lý do – minh họa.
Tạo tính phản biện bằng mệnh đề nhượng bộ
Ví dụ trả lời Part 3 kém phát triển:
Online learning is bad because students get distracted.
Nâng cấp bằng mệnh đề nhượng bộ:
Although online learning can sometimes distract students, it offers remarkable flexibility and accessibility, allowing people from remote areas to continue their education.
Chỉ một câu đã bao gồm cả phản biện và luận điểm chính.
Lời khuyên để dùng cấu trúc câu phức tự nhiên, không gượng ép
Nhiều thí sinh cố gắng viết thật dài chỉ để trông có vẻ phức tạp. Đây là sai lầm khiến bài thi dễ bị mất điểm Grammar Range & Accuracy. Điều quan trọng không phải độ dài mà là mục đích truyền tải thông tin.
Một câu phức tự nhiên phải đáp ứng các tiêu chí:
- Có một ý chính rõ ràng, các mệnh đề còn lại bổ trợ chứ không tranh chấp ý nghĩa.
- Liên quan trực tiếp đến lập luận hoặc ví dụ đang phát triển.
- Không lạm dụng nối câu bằng cách chèn quá nhiều mệnh đề liên tiếp.
Nếu người học cảm thấy phải “gồng mình” để thêm mệnh đề, hãy viết đơn giản lại. Câu phức chỉ hiệu quả khi nó làm tăng sự rõ ràng và tính thuyết phục.
Khi người học làm chủ tư duy diễn đạt, điểm số tự nhiên sẽ theo sau
Càng đồng hành với học viên ở lớp IELTS Năng Khiếu tại Rạch Dừa – Vũng Tàu, thấy càng nhận ra một điều: người giỏi không phải vì họ biết nhiều từ cao siêu, mà vì họ biết cách kết nối ý tưởng bằng ngôn ngữ mạch lạc. Ở lớp, mỗi buổi luyện Writing Task 2 hay Speaking Part 3 đều xoay quanh việc biến tư duy phân tích thành câu phức rõ ràng, hợp lý và có mục đích. Khi học viên luyện đúng cách, chỉ sau vài tuần, cách diễn đạt chuyển từ “kể từng ý rời rạc” sang “lập luận trơn tru và có sức nặng”.
Lớp sĩ số nhỏ 5–7 bạn khiến từng bài viết đều được chỉnh chi tiết, từng câu nói đều được nhận xét trực tiếp. Và hiệu quả nhìn thấy rất rõ: những bạn từng sợ ngữ pháp dần tự tin sử dụng mệnh đề quan hệ để mở rộng thông tin, dùng because/so that/as để giải thích, và biết chèn although/while khi cần thể hiện tư duy đa chiều. Câu phức không còn là gánh nặng, mà trở thành công cụ khiến giám khảo hiểu lập luận rõ ràng ngay từ lần đọc đầu tiên.
Không có công thức “mẹo nhanh” để nâng band, nhưng có một con đường chắc chắn: luyện tư duy diễn đạt bằng câu phức một cách có chủ đích, đúng bối cảnh và được sửa bài sát sao. Khi khả năng liên kết ý trở thành phản xạ, điểm số sẽ tăng như hệ quả tất yếu — không cần may rủi, không cần học vẹt. Và đó cũng chính là lý do thầy xem câu phức là “xương sống” của cả Writing Task 2 và Speaking Part 3, cho bất kỳ ai nghiêm túc hướng đến Band 7+.
