Trong IELTS Writing, câu bị động không được dùng để “làm màu” ngữ pháp, mà để thay đổi trọng tâm thông tin. Khi người viết muốn nhấn mạnh hành động, kết quả hoặc đối tượng bị tác động – thay vì người thực hiện – thì câu bị động trở thành lựa chọn phù hợp.
Sự khác biệt giữa bài band 6 và band 7+ thể hiện rất rõ ở khả năng kiểm soát câu bị động: dùng đúng chỗ, đúng mức và đúng mục đích.
Vì sao câu bị động đặc biệt quan trọng trong Writing Task 1
Writing Task 1 (Academic) yêu cầu mô tả biểu đồ, quy trình, số liệu một cách khách quan. Trong những dạng bài này, người thực hiện hành động thường không quan trọng hoặc không được nhắc đến.
Ví dụ, trong dạng process: “The raw materials are transported to the factory, where they are processed and packaged.”
Ở đây, việc ai vận chuyển hay ai xử lý không quan trọng. Trọng tâm nằm ở quy trình và kết quả, nên câu bị động là lựa chọn tự nhiên và học thuật.
Ngay cả với biểu đồ số liệu, câu bị động vẫn xuất hiện thường xuyên khi mô tả sự thay đổi:
“A significant increase was recorded in the number of internet users.”
So với câu chủ động, câu bị động giúp Task 1 giữ được giọng văn trung lập, đúng yêu cầu “reporting” của đề thi.
Khi nào không nên dùng câu bị động
Dù quan trọng, câu bị động không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt. Trong nhiều trường hợp, việc lạm dụng bị động khiến bài viết trở nên nặng nề và thiếu tự nhiên.
Trong Writing Task 2, nếu bạn đang trình bày quan điểm, lập luận hoặc hành động cụ thể của một chủ thể rõ ràng (chính phủ, người dân, doanh nghiệp), thì câu chủ động thường hiệu quả hơn.
Ví dụ không hiệu quả: “Policies should be implemented to improve education.”
Câu này đúng, nhưng khá chung chung.
Cách viết rõ ràng hơn: “Governments should implement policies to improve education.”
Việc giữ chủ thể rõ ràng giúp lập luận mạnh mẽ và trực tiếp hơn – điều mà Task 2 rất coi trọng.
Chuyển từ câu chủ động sang bị động đúng ngữ cảnh
Một lỗi phổ biến là chuyển câu sang bị động một cách máy móc, không xét đến trọng tâm thông tin.
So sánh hai cách viết cùng một ý trong Task 1:
Câu chủ động: “The company produced 10,000 units in 2020.”
Câu bị động phù hợp: “10,000 units were produced in 2020.”
Trong Task 1, phiên bản bị động phù hợp hơn vì trọng tâm là số lượng sản phẩm, không phải công ty.
Ngược lại, trong Task 2:
Câu chủ động hiệu quả: “Governments must regulate industrial activities to protect the environment.”
Nếu chuyển sang bị động: “Industrial activities must be regulated to protect the environment.”
Câu bị động này vẫn đúng, nhưng làm mờ vai trò của “governments”. Tùy mục đích lập luận, người viết cần cân nhắc giữ hay bỏ chủ thể.
Tại Lớp IELTS Năng Khiếu ở Phường Rạch Dừa – Vũng Tàu, học viên thường được luyện cách đặt câu hỏi: “Thông tin nào quan trọng nhất trong câu này?” trước khi quyết định dùng chủ động hay bị động. Với lớp nhỏ 5–7 học viên, việc chỉnh sửa trọng tâm câu được thực hiện rất kỹ để tránh lỗi dùng cấu trúc theo thói quen.
Lỗi dùng câu bị động máy móc trong bài Writing
Một trong những lỗi phổ biến nhất là bị động hóa mọi câu, đặc biệt trong Task 2. Điều này khiến bài viết trở nên xa cách, thiếu sức thuyết phục.
Ví dụ lạm dụng bị động: “Many problems are caused by pollution, and serious damage is done to the environment.”
Câu này không sai, nhưng nếu lặp lại kiểu cấu trúc này nhiều lần, bài viết sẽ thiếu động lực lập luận.
Lỗi thứ hai là sai thì trong câu bị động, đặc biệt ở Task 1 khi mô tả xu hướng quá khứ.
Ví dụ sai: “The number of cars is increased dramatically in 2010.”
Cách sửa đúng: “The number of cars increased dramatically in 2010.”
hoặc
“A dramatic increase was observed in the number of cars in 2010.”
Lỗi thứ ba là giữ “by + agent” không cần thiết, khiến câu dài và thiếu tự nhiên. Trong hầu hết các bài IELTS, tác nhân hành động có thể được lược bỏ nếu không quan trọng.
Ví dụ nâng band từ 6 lên 7
Band 6: “The chart shows that people used more electricity in recent years.”
Band 7: “The chart illustrates that a significant increase in electricity consumption was recorded in recent years.”
Sự khác biệt nằm ở việc dùng câu bị động kết hợp với danh từ hóa, tạo giọng văn học thuật và khách quan hơn.
Kết luận
Câu bị động là cấu trúc cốt lõi trong IELTS Writing, đặc biệt ở Task 1, nơi tính khách quan và trọng tâm thông tin được đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, việc dùng bị động chỉ thực sự “ăn điểm” khi người viết hiểu rõ khi nào nên dùng và khi nào nên tránh.
Kiểm soát tốt sự chuyển đổi giữa chủ động và bị động sẽ giúp bài viết rõ ràng, học thuật và đúng yêu cầu chấm điểm của IELTS. Đây là bước quan trọng giúp thí sinh vượt qua band 6 và tiến tới 7+.
